سمیت تنفسی اسانس گیاهان آویشن ایرانی(Lamiaceae) Thymus persicusو جاشیر کوتوله Prangos acaulis (Apiaceae) روی سوسک چهار نقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus (Coleoptera: Bruchidae)

نوع مقاله : علمی پژوهشی-فارسی

چکیده

در این پژوهش سمیت تنفسی اسانس گیاهان آویشنایرانیThymus persicus (Ronniger ex Reach F.) و جاشیر کوتوله Prangos acaulis (Dc.) Bornm روی تفریخ تخم و مرگ و میر لارو و حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus (F.) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در شرایط دمایی 1±27 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 5±60 درصد و در تاریکی انجام شد. از هر اسانس 6 غلظت (36/0 تا 57/3 میکرولیتر برلیتر هوا) برای تفریخ تخم یک و چهار روزه ، 6 غلظت (78/1 تا 92/8 میکرولیتربر لیتر هوا) برای مرگ و میر لارو یک، هفت و چهارده روزه و 4 غلظت (9/51 تا4/370 میکرولیتر بر لیتر هوا) برای مرگ و میر حشرات کامل در 5 تکرار مورد استفاده قرار گرفت. با افزایش غلظت اسانس ها تاثیر آنها بر کاهش تفریخ تخم، مرگ و میر لارو و حشرات کامل افزایش یافت. به طور کلی بر اساس مقادیر LC50محاسبه شده برای تخم و لارو سوسک چهار نقطه ای حبوبات، اثر تخم کشی و لارو کشی اسانس گیاه آویشن ایرانی اختلاف آماری معنی داری با اسانس جاشیر کوتوله نداشت. همچنین تفریخ تخم های یک و چهارروزه توسط اسانس های مورد آزمایش اختلاف معنی داری با هم نداشتند. آزمایش ها نشان داد با افزایش سن لارویمقاومت به اسانس ها افزایش یافته است. تاثیر اسانس آویشن ایرانی و جاشیر کوتوله در بالاترین غلظت ( 4/370 میکرولیتر بر لیتر هوا) بر حشرات کامل به ترتیب بعد از 6 و 5/4 ساعت به میزان 100 درصد رسید. به علاوه مقادیر LC50 محاسبه شده برای اسانس آویشن ایرانی (39/2 میکرولیتر بر لیتر هوا) نسبت به اسانس جاشیر کوتوله (31/1 میکرولیتر بر لیتر هوا) به طور معنی داری بیشتر بود. با توجه به نتایج بدست آمده اسانس گیاهان مورد بررسی بر سوسک چهارنقطه ای حبوبات موثر بوده و می توانند به عنوان یک ترکیب کم خطر برای کنترل این آفت مورد استفاده قرار گیرند.

عنوان مقاله [English]

Fumigant Toxicity of Essential Oil from Thymus persicus (Lamiaceae) and Prangos acaulis (Apiaceae) against Callosobruchus maculatus (Coleoptera: Bruchidae)

چکیده [English]

In this research, efficacy of Thymus persicus (Roniger ex Reach F.) and Prangos acaulis (Dc.) Bornmessential oil was investigated against egg hatching larvae and adults of Callosobruchus maculatus (F). This experiment was performed at 27 ± 1 °C and 60 ± 5% R.H. under dark condition. Concentrations tested included six concentrations (of 0.36 - 3.57 µl/l air) for 1 and 4-day old eggs hatching, six concentrations (1.78-8.92 µl/l air) for 1, 7 and 14 days larvae and four concentrations (51.9-340.7 µL/L air) for adults at five replications. Increasing the essential oil concentrations resulted in increase of insecticidal activity on eggs, larvae and adults. Based on LC50 values calculated for eggs and larvae, ovicidal and larvicidal activity of T. persicus was not significantly different with that of P. acaulis essential oil. Moreover, this activity did not differ between 1 and 4-day-old eggs. Toxic effect of the oil was reduced as larval stage increased, showing that older larvae could be more resistant than younger larvae. At the highest concentration (370.4 µl/l air) essential oil of T. persicus and P. acaulis caused 100% of mortality in adults after 6 and 4.5 hours, respectively. LC50 values of T. persicus (2.39 µl/l air) were siginificantly higher that P. acaulis (1.31 µl/l air). Results showed that these essential oils were effective and can be used as a potential control practice against cowpea beetles.