بررسی مقاومت در 25 ژنوتیپ زیتون به کنه‌های اریوفید Aceria oleae وOxycenus niloticus در شرایط گلخانه

نوع مقاله : علمی پژوهشی-فارسی

چکیده

کنه‌های خانواده Eriophyidae مهم‌ترین کنه‌های خسارت‌زای زیتون در اغلب کشورهای زیتون خیز می‌باشند. در این تحقیق دو گونه Aceria oleae (Nalepa) و Oxycenus niloticus Zaher & Abou-Awad  متعلق به این خانواده طی سا‌ل‌های 79-1377 از باغ‌های زیتون شهرستان طارم واقع در شمال استان زنجان جمع آوری و شناسایی گردید. این کنه‌ها به خصوص در گلخانه‌های تکثیر نهال زیتون ( گلخانه‌های انتظار) یک آفت مهم و اقتصادی به حساب می‌آیند. گونه A.oleaeمعمولاً در سطوح زیرین برگ‌های انتهایی زیتون و در زیر کرک‌های ستاره‌ای زندگی می‌کند و باعث ریزش این کرک‌ها و بروز نقاط زرد رنگ روی برگ و اشکال مختلف تغییر شکل و ریزش برگ می‌شوند. گونه O.niloticusعموماً در سطوح بالایی برگ‌های زیتون مشاهده شده و سبب بروز برخی از فرورفتگی‌ها و تغییر شکل در برگ‌ها می‌شود. در نیمه دوم مهر در شرایط طبیعی شهرستان طارم، پا جوش‌ها به عنوان مهم‌ترین میزبان این کنه‌ها به حساب می‌آیند. در این بررسی تعداد 25 ژنوتیپ زیتون (که بیشتر آن‌ها از باغ هاشم‌آباد گرگان تهیه شده‌اند) در شرایط گلخانه، ازنظر مقاومت به این کنه‌ها در قالب طرح کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. برای تفکیک تیمارها از شاخص خسارت به برگ (عکس العمل برگ به آفت × درصد آلودگی سطح برگ) استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل‌های آماری نشان داد که از میان ژنوتیپ‌های فوق سه ژنوتیپE2, D12  و رقم زرد در گروه خیلی حساس، هفت ژنوتیپF7, D2 ،C12 ، G8، F2, C5 و رقم روغنی در گروه حساس، پنج ژنوتیپ E11, F10, A12, I6وH7  در گروه نیمه مقاوم، سه ژنوتیپ D8،  B8و سویلانا در گروه مقاوم، شش ژنوتیپ E1 ، J4, M4، J11، 30-ایلام کلافرج و 61- شنگه گرگان در گروه خیلی مقاوم و ژنوتیپ F6 در گروه نسبتاً مصون جای گرفته‌اند. با توجه به تراکم بالای این کنه ها در گلخانه های تکثیر نهال زیتون و امکان انتقال آن ها به مناطق مناسب این آفات (مانند استان های گیلان و گلستان)، کاربرد ژنوتیپ های مقاوم فوق و یا استفاده از آن ها جهت تولید ارقام مقاوم توصیه می گردد.

عنوان مقاله [English]

Investigation on the resistance of 25 olive genotypes to Aceria oleae and Oxycenus niloticus (Acari: Eriophyidae) under greenhouse condition

چکیده [English]

Mite species of the family of Eriophyidae (Acari: Prostigmata) are the most harmful mites of olive in most olive–growing countries. In this study, two species, Aceria oleae (Napepa) and Oxycenus niloticus Zaher & Abou–Awad, of this family were collected and identified from Tarom, north of Zanjan province during 1998 to 1999. These mites are serious pests, especially in the greenhouses of olive propagation. A.oleae usually live on the underside of terminal olive leaves where it inserts itself under the star shape hairs and causes them to drop off and to make yellow leaf spots and various forms of leaf deformation or defoliation. O.niloticus is normally found on upper surface of terminal olive leaves and produces some leaf pitting and deformation. In early October, under natural conditions, these mites refer to be on suckers which were the most important sites of feeding for them. In this study, twenty-five genotypes of olive (most from Hashemabad orchard, Gorgan, north of Iran) were evaluated in relation to their resistance to these species at completely randomized design. The evaluation was carried out in the greenhouse and infestation rate of treatments was recorded based on leaf damage index (reaction of leaf to mite feeding × percentage of leaf area infestation). Based on the greenhouse scoring, six categories were designated: F6 genotype with relatively immune response, E1, M4, J4, J11, 30-Ilam kolafaraj and 61-shengeh Gorgan with highly resistance response, D8, B8 and sevilana with resistance response, F10, E11, H7, I6 and A12 with moderately resistance response, D2, F7, C12, G8, C5, F2 and Roghani with susceptible and D12, E2 and Zard with highly susceptible response. Considering the high density of eriophyid mites in propagation greenhouses and possible of their transfer to pest appropriate areas (such as Gilan and Golestan provinces), application of above resistant genotypes or use of them to produce resistant cultivars are recommended.