سنتز فرومون جنسی ساقه خوار نیشکر Sesamia cretica و بررسی کارایی ترکیب سنتتیک آن در شرایط مزرعه ای

نوع مقاله : علمی پژوهشی-فارسی

نویسندگان

1 استادیار بخش تحقیقات آفتکش ها، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور،سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

2 عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشورسازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

3 دانشیار بخش تحقیقات حشره شناسی کشاورزی، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

4 کارشناس حشره شناسی و کنترل بیولوژیک موسسه تحقیقات و آموزش توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان

چکیده

ساقه خوار Sesamia cretica Lederer. خسارت عمده ای به محصول ذرت و نیشکر وارد می سازد. در آزمایشگاه سنتز فرومون موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، فرومون S. cretica سنتز و فرموله شد. کارایی فرومون سنتز شده داخلی با سه نوع فرومون وارداتی از شرکت های راسل، اکونکس و سیلوندرسون در سال 1393آزمایش و مقایسه شد. همچنین جلب کنندگی فرومون‌ سنتز شده داخلی در دو نوع تله قیفی و دلتا بررسی شد. نتایج نشان داد که بین تیمارها اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. تیمارهای دوز نیم ، یک و دو میلی‌گرم به ترتیب با میانگین شکار 91/0±5 ، 45/0±75/2 و 85/0±75/3 (خطای معیار ± میانگین) شب‌پره دارای بیشترین جلب کنندگی و تیمارهای فرومون های شرکت های راسل، اکونکس و سیلوندرسون بدون شکار و فاقد قدرت جلب کنندگی بودند. آنالیز فرمولاسیون فرومون های وارداتی، نشان دهنده وجود فقط دو مولکول 9Z-تترادسنول و 9Z-تترادسنیل استات در ساختار فرمولاسیون آن‌ها بود. فرومون‌های وارداتی فاقد مولکول سوم، 11Z- هگزادسنول، در فرمولاسیون خود بودند و به همین دلیل در آزمایش‌های صحرایی قادر به شکار شب‌پره آفت نبودند. تیمارهای تله قیفی با دوز یک و دو میلی‌گرم فرومون سنتز شده در موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور به ترتیب با میانگین شکار 68/2±25/12 و 80/2±25/11 شب‌پره دارای بیشترین شکار و تله دلتا با دوز یک و دو میلی‌گرم به ترتیب با میانگین شکار00/0±00/0 و 25/0±25/0 شب‌پره دارای کمترین شکار بودند. بنابراین استفاده از فرومون سنتز شده داخلی و همچنین استفاده از تله قیفی برای جلب شب‌پره S. cretica توصیه می-شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Synthesis and field evaluation of the sex pheromone of stem borer, Sesamia cretica Lederer (Lep.:Noctuidae)

نویسندگان [English]

  • Mehrdad Tabrizian 1
  • Kazem Mohammadpour 2
  • Hosein Farazmand 3
  • Amir Cheraghi 4
1 Assistant Professor, Department of Pesticides Research, Iranian Institute of Plant Protection, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO)
2 Scientific member of Iranian research Institute of Plant Protection,Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO)
3 Assistant Professor, Department of Agricultural Entomology Research, Iranian Institute of Plant Protection, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO)
4 Sugarcan Research and Training Institute of Khuzestan
چکیده [English]

Stem borer moth, Sesamia cretica Lederer causes major damage on sugarcane. Sex Pheromone of S. cretica was synthesized in the chemical laboratory of Iranian Research Institute of Plant Protection. Efficacy of synthesized pheromone with 3 types imported pheromone of S. cretica from Russell, Econex & Silvanderson companies were tested at the fields of Sugar cane Agro-Industrial Company of Ahvaz during 2014. Also attractiveness of synthesized pheromone was investigated with funnel and delta traps.The results showed significant differences among treatments (p<0.01). Synthetic pheromone with doses of 0.5, 1 and 2 mg had more attractant (5±0.91, 2.75±0.45 and 3.75±0.85 mean±SE,respectively) in comparison with imported pheromones that had no moth capture. Analysis of imported pheromones by mass spectroscopy devices indicated these pheromone contain only two molecules include (Z)-9-tetradecen-1-ol and (Z)-9-tetradecen-1-ylacetate. None of imported pheromone have third molecule (Z)-11-hexadecen-1-ol and for this reason they had no attractantion for S. cretica in the field experiments. Funnel traps with doses of 1 and 2 mg had most trapping (12.25±2.68 and 11.25±2.80, respectively). Delta trap treatments with doses of 1and 2 mg had less capture (0.00 ±0.00 and 0.25±0.25).Therefore we can conclude that proper formulation for S. cretica sex pheromone is that of with three molecules and funnel trap is the most suitable shape for trapping S. cretica.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pheromone
  • Sesamia cretica
  • Synthesis
  • Trap